Le roi des Aulnes (eerste versie)

Nota
1. Van deze eerste versie van Le Roi des Aulnes is er niets teruggevonden behalve de ouverture. Van deze laatste zijn er twee manuscripten voorhanden. Dat van het Brussels Conservatorium is hoogst waarschijnlijk een kopie. Het draagt het opschrift Pierre Benoit (1858) Ouverture de l’opéra – Le roi des Aulnes op. en 1 acte. De aangegeven datum zou betekenen dat ze waarschijnlijk tijdens het verblijf van Benoit in Duitsland ontstaan is.
Het handschrift in de B-Aa is waarschijnlijk een autograaf. Behalve het woord Ouverture is de tekst van het opschrift (ongetwijfeld oorspronkelijk in het Frans) onherkenbaar gemaakt. Enkel kan als laatste nog het opusnummer 25 herkend worden. Ook schreef Benoit voor het woord Ouverture nog in grote letters Erelkoning.
Alles lijkt erop te duiden dat het eerste manuscript teruggaat tot de eerste versie die op 2 december 1858 te Brussel gecreëerd werd. Door de aanduiding van het opusnummer 25 is het tweede hoogstwaarschijnlijk bedoeld om te worden gebruikt bij de herwerking van de opera in 1860-61. Bij de uitvoering die Flor Alpaerts ervan dirigeerde bij de Koninklijke Maatschappij van Dierkunde van Antwerpen met het Symfonisch Orkest van de Maatschappij tijdens het Jaarlijks Concert ter nagedachtenis van Peter Benoit, op 9 maart 1927, vermeldt het programma als jaartal: 1861.
Tussen de twee handschriften zijn er praktisch geen verschillen, met uitzondering van de opvallende paukenslagen de derde laatste en vorlaatste maten die alleen op het Antwerps MS voorkomen, als een verbetering die later werd aangebracht en nog eens onderaan speciaal beklemtoond met de verwijzing Quatre noires aux timballes.

2. Bij de uitgave van het stuk door het PBF, waarschijnlijk redactioneel verzorgd door Flor Alpaerts, werd waarschijnlijk gebruik gemaakt van de beide handschriften. Immers, bepaalde aanduidingen komen uit het Brusselse (bijvoorbeeld de tempoaanduiding in het begin: Maestoso poco largo en niet Maestoso poco adagio), andere (bijvoorbeeld de vermelde paukenslagen) uit het Antwerpse manuscript. Maar de aanduiding Prestissimo die in beide bij de laatste 11 maten genoteerd staat, werd weggelaten. Anderzijds neemt de uitgave niet de datum 1858, maar 1859 op. Ook Jan Blockx, p. 16, plaatst de compositie in 1859: Op 2en December van ditzelfde jaar voerde men ten tooneele, in het Casino des Galeries, eene Legende in één bedrijf, Le Roi des Aulnes, tekst van E. Castin gecomponeerd door Benoit. Dit stuk werd later omgewerkt. De fraaie onder den naam van Elzenkoning bekende ouverture dagteekent van het jaar 1859.
In voetnoot vermeldt Blockx: Met dit jaartal wordt ze in Benoit’s lijst aangeduid.
Nochtans mag erop gewezen worden dat bij opera’s veelal het jaar van de eerste opvoering vermeld wordt, zodat dit geen zwaar agument is tegen 1858.
In de aankondiging van L’Echo du Parlement Belge van 2 december 1859 heet het: Casino des Galeries Saint-Hubert. Tous les soirs concert: entrée 50 centimes. Au bénéfice de M. Frantz, Régisseur, première représentation de: La Légende du Roi des Aulnes, opéra-comique inédit.
Hoewel Schmook (1970, p. 183) gewaagt van een opvoering met succes, zijn er daarna geen vermeldingen meer van terug te vinden. De term Opéra comique laat veronderstellen dat er ook gesproken teksten in voorkwamen.

3. Ook van het originele libretto is er niets bekend. De schrijver E. Castin zou Peintre décorateur geweest zijn, geboren te Brussel en reeds overleden te Kuregem op 27 maart 1860 (volgens Ferd. Faber, Histoire du théâtre français en Belgique, V, p. 215, Bruxelles 1880). Zijn tekst werd niet gepubliceerd waardoor het onmogelijk is om vast te stellen in hoeverre het stuk verschilde van de latere versie. (LL)



Uitgelicht: Messe solenelle (1860)

Op 22 april 1860 voltooide Benoit zijn Messe solenelle in Parijs, waar hij toen verbleef met een stipendium als laureaat van de Prix de Rome. Terwijl hij in Parijs tevergeefs probeerde een opera uitgevoerd te krijgen, wilde hij zich op het thuisfront als componist van religieuze muziek manifesteren.

Niettegenstaande Benoit in Parijs veel ontgoochelingen kende omdat de deuren van de operahuizen gesloten bleven, geloofde hij sterk in de kwaliteit van zijn composities. Nadat hij zijn Messe solennelle had beëindigd, drukte hij een maand later in een brief aan zijn broer Constant zijn vertrouwen in het werk uit: J’ai beaucoup de confiance dans mon travail – c’est une œuvre conçue très sérieusement, que j’ai méditée longtemps et que j’ai tâché d’exprimer le plus grandement possible. J’ai traité la messe au point de vue du drame religieux, de Dieu, tel que je le sens et puis aussi au point de vue philosophique (…).

Lees hier de Nederlandse inleiding die het Studiecentrum voor Vlaamsemuziek liet uitgeven bij Höflich Music Publisher.